شست و دست نوازش یر سرش کشید و در گوشش زمزمه کرد:
"پسرم! برخیز. من نوفل هستم. قهرمان داستانهای عرب! نمی خواهی از میهمانان تازه ات پذیرایی کنی. نکند اینجا غریب نوازی رسم نیست!"
مجنون نوفل را می شناخت. یعنی اسم و رسمش را شنیده بود. در بازیهای نوجوانی، او همیشه نقش نوفل را بازی می کرد و مقابل دیدگان لیلی چه افتخارها که نمی نمود. برگشت. با احترام دست نوفل را بوسید و از او پوزش خواست. شروع کرد برای نوفل شعر خواندن. از بی رحمی روزگار، از نجابت و کرامت لیلی و از قداست عشق بی پایانشان به هم.
نوفل مثل یک دوست قدیمی به حرفهای مجنون گوش داد. در انتها گفت:
"خیالت راحت باشد که من لیلی را به تو باز می گردانم. هیچ عاملی نمی تواند مقابل من مقاومت کند. من از حرفهای تو نه تنها بوی جنون نمی شنوم بلکه کرامت و بزرگواری تو برمن ثابت شد. فقط یک شرط دارد و آن هم اینکه تو حرمت خویش نگاه داری و از این بیابان گردی و غار نشینی دست برداری.
او را به زر و به زور و بازو *** گردانم با تو هم ترازو
گر مرغ شود هوا بگیرد *** هم چنگ منش قفا بگیرد
تا همسر تو نگردد آن ماه *** از وی نکنم کمند، کوتاه
مجنون پاسخ داد:
"ای نوفل! ممنون از محبتت اما این که گفتی کاری بس سخت و دشوار است و من گمان نمی کنم حتی تو هم با وجود قدرت و بزرگیت بتوانی مشکل مرا چاره کنی. بزرگان بسیاری در این امر واسطه شدند و توفیق نیافته، نومید گشتند و دست از من شستند. آنها دختری چون ماه را به مجنونی چون من نخواهند داد"
او را به چو من رمیده خویی *** مادر ندهد به هیچ رویی
گل را نتوان به باد دادن *** مه زاده به دیوزاد دادن
او را سوی ما کجا طوافست؟ *** دیوانه و ماه نو؟ گزافست!!
بیا و از این حدیث در گذر. من توقعی از تو ندارم. همین که محبتت را از من دریغ نکردی و دوستانه و برادرانه به حرفهایم گوش نمودی برایم دنیایی ارزش دارد"
ار چشمه این سخن سرابست *** بگذار مرا تورا ثوابست
تا پیشه خویش پیش گیرم *** خیزم، پی کار خویش گیرم
این سخنان مجنون، نوفل را در عقیده کمک به او و رساندن لیلی و مجنون به همدیگر استوارتر کرد. دستان مجنون را در دستانش گرفت و سخت فشرد. به خداوندی خدا و رسالت رسول سوگند یاد کرد و با مجنون میثاق بست که تا معشوقه را به دلداده نرساند از پای ننشیند. شرطی را که در ابتدا گفته بود دومرتبه تکرار کرد.کمی صبر و قرار از طرف مجنون لازمه رسیدن به هدف است:
نه صبر بود نه خورد و خوابم *** تا آنچه طلب کنم بیابم
لیکن به توام توقعی هست *** کز شیفتگی رها کنی دست
بنشینی و ساکنی پذیری *** روزی دو سه، دل بدست گیری
مجنون که صحبتهای مردانه و محکم نوفل را شنید در قلبش روزنه امیدی یافت. رسیدن به لیلی خیلی بیشتر از چند روزی خون جگر خوردن، صبر کردن و دم بر نیاوردن ارزش داشت. شرط نوفل را قبول کرد. بر ترک اسب او نشست و به سوی قرارگاه نوفل شتافتند.
نوفل از مجنون در خانه خود، پذیرایی می کرد لباسهای فاخر به او پوشانید و او را همیشه در کنار خود می نشاند. مجنون در مدت کوتاهی قدرت گذشته و چهره و اندام زیبا و متناسب خود را باز یافت. از آنجا که صاحب هوش و ذکاوتی خاص بود حسابهای مالی نوفل را سر و سامانی داد و هر روز نزدیک غروب به جوانان تعلیم شمشیربازی و تیراندازی و به نوجوانان خواندن و نوشتن آموزش می داد.
چون راحت پوشش و خورش یافت *** آراسته شد که پرورش یافت
شد چهره زردش ارغوانی *** بالای خمیده خیزرانی
مجنون به سکونت و گرانی *** شد عاقل مجلس معانی
... دو ماهی به همین ترتیب گذشت. نوفل بدون مشورت با مجنون، هیچ کاری انجام نمی داد. حضور او برایش خوش یمن و پر برکت بود. از اینکه خداوند مجنون را سر راه او قرار داده بود خشنود و شاکر بود.
یک روز که نوفل و یاران به شادی کنار هم نشسته بودند نوفل رو به مجنون کرد و گفت:
"عزیزم، قیس! چندی از آن اشعار روح افزایت را برایمان بخوان تا مجلسمان نشاطی صد چندان یابد"
مجنون تاملی کرد و فی البداهه سرودی سرود در شکایت از نوفل و فراموش کردن عهدی که با او در گوشه آن غار بست. از اینکه نوفل ظاهر او را می بیند و از دل نزارش خبری نمی گیرد سرخورده و مغموم بود:
ای فارغ از آه دودناکم *** بر باد فریب، داده خاکم
صد وعده مهر داده بیشی *** با نیم وفا نکرده خویشی
صد زخم زبان شنیدم از تو *** یک مرهم دل ندیدم از تو
صبرم شد و عقل، رخت بر بست *** دریاب وگرنه رفتم از دست
از جای برخاست و ادامه داد:
"از کسی چون نوفل توقع و انتظار فراموش کردن عهد را نداشتم. تو با من شرطی بستی. از من چیزی خواستی و به من تعهدی دادی. من به قولم عمل کردم اما در این مدت حتی یکبار از تو در مورد قول و قرارت چیزی نشنیدم! من همانند تشنه ای هستم که به امید یافتن آب زندگانی همراه و همنفس شما گشته ام. اگر قصد کمک بدین تشنه کام را ندارید رهایش کنید تا به درد خویش بمیرد"
آتش سخنان مجنون در جان نوفل نشست و او را شرمنده فراموشکاری خود کرد. سریع دستور داد لشکری از مردان جنگی مهیای سفر شوند. مجنون را به محبت نواخت. از او پوزش خواست و قول داد فردا صبح قبل از طلوع سپیده دم حرکت کنند. حرکت به سمت شهر لیلی.
غروب روز بعد به دروازه شهر رسیدند. نوفل دستور اطراق داد و سریع قاصدی فرستاد به سمت خانه لیلی و مقصود و خواسته خود را بیان کرد:
"اینک نوفل و لشکری آماده نبرد بر دروازه های شهر منتظرند. یا لیلی را به او سپارید تا او را بدانکه سزاوار اوست برساند و یا برای جنگ با شمشیرهای عریان ما آماده شوید."
باورش آسان نبود با اینحال جواب پدر لیلی روشن بود:
"نه دختر من کالاست و نه خانه ام تجارتخانه که عده ای به هوای راهزنی شبانه بر آن هجوم آورند. اگر خیال دیدن روزهای دیگر را دارید از همان راهی که آمده اید بازگردید"
دادند جواب کاین نه راهست *** لیلی نه کلیچه، قرص ماهست
کس را سوی ماه دسترس نیست *** نه کار تو، کار هیچکس نیست
قاصد که برگشت پدر لیلی بزرگان شهر را جمع کرد. همه شگفت زده و حیران شده بودند:
"نوفل؟! از او جز خاطرات و سابقه ای روشن چیزی در ذهن ها نقش نبسته. چطور ممکن است؟!"
یکی از نگهبانان جوان خانه لیلی از میان برجست و گفت: "آنچه واضح است اینکه نوفل و سپاهیانش اینک بر دروازه شهر آماده هجومند. قاصدش را گروهی دیدید و پیامش را شنیدید. او هم انسان است و لابد هوی و هوس بر او غلبه کرده است. از کجا معلوم که داستان قیس بهانه ای نباشد تا او خود راهزن ناموسمان شود؟"
نتیجه این شد که لیلی بعنوان نماد آبروی شهر می باید محافظت شود. تا صبح فردا فرصت اندکی بود تا تعدادی مبارز را برای دفاع از حرمت و آبروی شهر به پیشواز سپاه نوفل روانه کنند.
هنوز نشسته بودند که قاصد نوفل برای بار دوم و اینبار برای اتمام حجت بازگشت. پاسخ اما همان بود.
نوفل که از عدم تامین خواسته اش به شدت عصبانی شده بود نقشه حمله فردا را در ذهن مرور می کرد. از طرفی گروهی از فدائیان شهر قول دادند که تا تجهیز سپاهی کامل، برای دفاع از شهر در مقابل حملات نوفل مقاومت کنند.
با طلوع خورشید فردا جنگ سختی بین دو طرف در گرفت. آرایش میدان نبرد حاکی از هجوم نوفل و دفاع مدافعین شهر داشت. اما مجنون در این میانه نمی دانست چه کند. از طرفی به نوفل جهت رسیدن به خواسته اش دل بسته بود و از طرف دیگر، شمشیر کشیدن بر خانواده و سپاه لیلی را جایز نمی دانست. از آنجا که لیلی برای او عزیز بود تمام اطرافیان و وابستگان و مدافعان او هم برایش عزیز و گرامی بودند. اگر از نوفلیان خجالت نمی کشید در صف مدافعان شهر در می آمد و با نوفل می جنگید. هر گاه یکی از مدافعین شهر جراحتی بر می داشت سریع خود را به بالین او می رسانید و به مداوای او مشغول می شد. هر گاه شرایط نبرد به نفع مدافعین تغییر می یافت شروع به تشویق و تحسین آنها می کرد و اگر می دید یکی از سرداران نوفل بی محابا تیغ می زند و پیش می رود، بی درنگ خود را به او می رساند و با خواهش و التماس از او می خواست دست از پیشروی بردارد!!
آنقدر این حالت عجیب را ادامه داد که بالاخره سرداری از نوفلیان بی طاقت شد، از اسب به زیر آمد، نگاهی خشمناک به او انداخت و گفت:
“ای جوانمرد! این همه رنج و تعبی که می کشیم از پی برآوردن مراد دل توست. چگونه است که اینک دل بر سپاهیان دشمن بسته ای و امید بر شکست ما؟!”
مجنون پاسخ داد:
“کدام دشمن؟ کدام جنگ؟ اگر منظور شما، مراد دل من است که او آنطرف میدان است! من از آن سو فقط بوی محبت، بوی عشق، بوی یار می شنوم. چگونه می توانم بروی محبوب خویش شمشیر بکشم“
ما از پی تو به جان سپاری *** با خصم ترا چراست یاری؟
گفتا که چو، خصم، یار باشد *** با تیغ مرا چکار باشد
از معرکه ها جراحت آید *** اینجا همه بوی راحت آید
میل دل مهربانم آنجاست *** آنجا که دلست جانم آنجاست...
نوفل همچنان می غرید و مصاف می کرد. چیزی نمانده بود به دروازه های شهر برسد که غروب خورشید مجالش نداد ...
با تاریک شدن هوا دو سپاه از هم فاصله گرفتند و به قرارگاههای خویش بازگشتند. تلفات مدافعین شهر بسیار زیاد و از هر گوشه ای صدای ناله مجروحی به هوا بلند بود. با اینحال در طی روز بزرگان شهر بیکار ننشسته بودند و در پی رایزنیهای بسیار سپاهی بزرگ از تمام مردان شهر و قبایل اطراف تدارک دیده بودند. سپاهی که با ساز و برگ کامل، در نهایت آمادگی به آنان ملحق شده بود.
سپیده دم فردا نوفل، مغرور و سرمست از پیشروی نبرد روز گذشته، از خیمه اش بیرون آمد. در حالی که خمیازه بلندی می کشید رو بسوی شهر کرد. آه! باورش نمی شد. سرتاسر دشت پر بود از جنگجویانی آماده نبرد. تا چشم کار می کرد اسب بود و نیزه و شمشیر. نوفل کمی جا خورد. با اینحال به سمت سپاه خود رفت و آنها را برای نبرد تهییج کرد. فرمان حمله صادر شد و دو سپاه در هم آمیختند. در چشم بر هم زدنی بارانی از تیر بر سپاهیان نوفل باریدن گرفت.شرایط جنگ بسیار پیچیده تر از دیروز بود. شاید برای اولین بار بود که نوفل امیدی به پیروزی خود نداشت. او هیچگاه خود را برای چنین جنگی تمام عیار، آماده نکرده بود. تصور می کرد لیلی را با همان مذاکرات اولیه به مجنون خواهد رسانید.
شرایط بگونه ای پیش رفت که نوفل چاره ای جز درخواست صلح ندید:
"ما آمده بودیم دو جوان را بهم برسانیم. از ابتدا هم قصد جنگ و خونریزی نداشتیم. باز هم درخواست خود را تکرار می کنیم. اگر پذیرفتید که نهایت لطف و مردانگی را به جای آورده اید. تمام ثروت نوفل که کوهی از جواهرات است تقدیم شما خواهد شد. اگر هم راضی به معامله نیستید بهتر است جنگ را متوقف کرده و به این قتال خاتمه دهیم"
از بهر پری زده جوانی *** خواهم ز شما پری نشانی
وز خاصه خویشتن در اینکار *** گنجینه فدا کنم به خروار
گر کردن این عمل صوابست *** شیرینتر از این سخن جواب است
ور زانکه شکر نمی فروشید *** در دادن سرکه هم مکوشید
با پیام صلح نوفل موافقت کردند و آتش جنگ بصورت موقت فرو نشست.
مجنون که این شرایط را دید سریع خود را به نوفل رسانید و در شکوه باز کرد:
"ای برادر خوش قول! تمتم هم و غم و زور بازویت همین بود؟! آنچه می گفتند شکست ناپذیری نوفل، کجاست؟! من در این دو روز اثری از آن ندیدم! تنها فایده ای که حضور تو برای من داشت این بود که اگر روزنه امیدی باقی مانده بود دیگر بسته شد. من اینک دشمن خونی این قبیله بشمار می آیم و محال است به لیلی دسترسی یابم. خوش وعده کردی و خوش وفای به عهد به جای آوردی!"
این بود بلندی کلاهت *** شمشیر کشیدن سپاهت؟
این بود حساب زورمندیت *** وین بود فسون دیوبندیت؟
جولان زدن سمندت این بود؟ *** انداختن کمندت این بود؟
نوفل که آتش خشم مجنون را دید او را به مهربانی نواخت و پاسخ داد:
"پسرم قیس! من نه عهد خود را فراموش کرده ام و نه شکست را پذیرفته ام. شرایط بگونه ای پیش رفت که ادامه آن قطعا شکست من بود. سیاست اینگونه ایجاب می کرد که دیدی. پیش از آنکه کسی متوجه شود قاصدانی روانه کرده ام تا تمام عیاران و دوستانم را از شهرهای مدینه تا بغداد بسیج کنند و همراه خود بدینجا آورند. مطمئن باش نوفل تو را به مرادت خواهد رسانید"
در فاصله چند روز سپاهی فراهم آمد که سرتاسر دشت را تا دامنه های کوه ابوقیس پوشانده بود. شیپور جنگ دوباره بصدا در آمد هر چند یک نیم روز کافی بود تا مدافعین بدانند که مقاومت بیهوده است.
اینبار ریش سپیدان قبیله به دیدار نوفل شتافتند:
"شهر اینک مامن زنان و کودکان و سالخوردگان است. از جوانمردی بدور است بر ناتوانان تاختن. ما همه تسلیم امر توایم. از اشغال شهر در گذر"
نوفل پاسخ داد:
"این کاری بود که همان ابتدا می بایست می کردید تا از صرف هزینه ای به این گرانی جلوگیری شود. اینک آن دختر پری زاده را آماده کنید!"
گفتا که عروس بایدم زود *** تا گردم از این قبیله خشنود
از آن میانه پدر لیلی با چهره ای افروخته از شرم و سری افکنده برخاست
در قسمت قبل خواندیم که جنگ و کشمکش بین مدافعین شهر لیلی و سپاهیان نوفل که به طرفداری از مجنون آمده بودند به پیروزی سپاه نوفل انجامید. ریش سپیدان شهر برای درخواست از نوفل در جهت قطع خونریزی به نزد او شتافتند و اینک ادامه داستان:
از آن میانه پدر لیلی با چهره ای افروخته از شرم و سری افکنده برخاست ....
"تمام عرب به سرزنش و ریشخند من زبان گشوده اند تا بدانجا که بعضی مرا عجمی می خوانند! اگر می خواهی دخترم را بیاورم تا آن را به کمترین غلام خود بدهی حرفی نیست! اگر می خواهی پیش دیدگان من سر از تنش جدا کنی یا در آتشش بسوزانی، اعتراضی ندارم و سر از فرمانت بر نتابم. اگر می خواهی در قعر چاهی بیفکنیش یا با شمشیر تکه تکه اش کنی باز هم مجال اعتراضی نیست اما نخواه و مپسند که من دخترم را به دست دیوی بیابان گرد دهم که آبرویی از خود و ما بر جای نگذاشته. مخواه نوفل مخواه! که اگر چنین کنی مرا تا انتهای عمر با ننگ و ذلت همراه کرده ای.بخدا قسم که اگر اینگونه می خواهی همین الان بر می گردم و سر دخترم را گوش تا گوش می برم و در پیش سگان ولگرد می اندازم که حاضرم خوراک سگان شود تا اسیر دست دیو!"
از بندگی تو سر نتابم *** روی از سخن تو برنتابم
اما ندهم به دیو فرزند *** دیوانه به بند به که در بند
گر در کف او نهی زمامم *** با ننگ بود همیشه نامم
ورنه بخدا که باز گردم *** وز ناز تو بی نیازگردم
برٌم سر آن عروس چون ماه *** در پیش سگ افکنم در این راه
فرزند مرا در این تحکم *** سگ به که خورد که دیو مردم
نوفل ناگهان به خود لرزید. چون کابوس دیده ای که تازه از خواب پریده باشد تکانی خورد و سر در گریبان تفکر فرو برد. پس از مدتی لب به سخن گشود:
"من اصلا راضی نیستم که بر خلاف میل یکی از دو طرف عملی انجام پذیرد. هر چند قدرت آن را دارم که شما را به تمکین در برابر خواسته ام وادار کنم اما صحبت از عشق است و زندگی. هر طرف این کمیت که بلنگد رسیدن به مقصود محال است. حرفهای تو درست است. مجنون راه و روشی ناصواب اتخاذ کرده!! تمایل او به شکست ما در جنگ را فراموش نکرده ام و این یعنی او از هوشمندی فاصله گرفته است. سخنت پذیرفتنی است. ما از این حدیث و خواهش در گذشتیم!"
سریع و بدون هیچ تاملی دستور بازگشت سپاهیان نوفل صادر شد.
مجنون که خود را آماده دیدار لیلی کرده بود از شنیدن شیپور برگشت شوکه شد. خبرها به سرعت باد به او رسید و او با همان سرعت خود را به نوفل رسانید. با چهره ای بر افروخته و رگهایی بر آمده فریاد زد:
"کجا رفت آن قول و قرارت، آن وعده کمک و آن امید دستگیریت، مرا تشنه لب تا فرات بردی و آنگاه خسته و تشنه در آتشم افکندی؟!"
رو برگرداند و سریع از نوفل دور شد.
نوفل چون به قرارگاه خود رسید دلش از بابت مجنون آرام نگرفت که خود را تا حدی در این امیدوار کردن او گناهکار می دانست. عده ای را گسیل کرد تا او را بیابند و به نزدش آورند اما مجنون چون قطره ای آب در بیابان گویی ناپدید شده بود ...
پدر لیلی پس از بازگشت نوفل سریع خود را به خانه رسانید و رو به همسر و دخترش کرد و گفت:
"نمی دانید چه حیله ها بستم و چه زبانها ریختم تا نوفل از قصد خویش پشیمان گشت و بازگشت. آن پسرک دیوانه - قیس - هم چون پشت خود را خالی دید برگشت و چون باد گریخت! گمان نکنم دیگر جرات کند این طرفها آفتابی شود!"
لیلی آنقدر تحمل کرد و بروی خود نیاورد تا پدر از خانه بیرون رفت. آنگاه غمگین و دلشکسته به گوشه اتاق تنهائیش خزید و سخت گریست ...
تنها گذشت چند روز کافی بود که اثرات جنگ و نبرد فراموش شود و زندگی به حالت عادی بازگردد. بازار خواستگاری لیلی دوباره گرم شده بود، ضمن اینکه شایع شده بود مجنون دیگر سراغ لیلی را نخواهد گرفت و به وادی نامعلومی گریخته است.
خبر که به ابن سلام رسید سریع پیکی روانه کرد در بیان دوباره خواستگاری از لیلی:
آمد ز پی عروس خواهی با طاق و طرنب پادشاهی
آورد خزینه های بسیار *** عنبر به من و شکر به خروار
از بهر فریشهای زیبا *** چندین شترش به زیر دیبا
زان زر که به یک جوش ستیزند می ریخت چنانکه ریگ ریزند
قاصد شیرین زبان آنقدر از ابن سلام گفت و گفت که پدر لیلی درمانده شد چه بگوید. همانجا رضایت خود را اعلام کرد و حتی قرار جشن عروسی را برای چند روز بعد مقرر کردند:
در دادن آن عمل رضا داد مه را به دهان اژدها داد ...
لیلی را به ابن سلام دادند و خبر را بمجنون رساندند، مجنون شوریده تر گشت و لیلی درمانده تر. ابن سلام را خواهش وصال لیلی در گرفت و بر صورتش طپانچه ای نشست از جانب لیلی، ابن سلام دانست که لیلی سهم او نخواهد شد، مجنون با وحوش دمساز گشت و به سماع مشغول، پدر مجنون از کهولت سن و غم دوری فرزند بدرود حیات گفت، به فاصله اندکی بعد از او ابن سلام نیز، که مهجور از وصال لیلی مانده بود. مادر مجنون نیز همان راهی را رفت که پدر، پیش از او رفته بود و ابن سلام. لیلی بیمار می شود و در پس یک بیماری سخت او نیز وداع حیات می گوید و مجنون می ماند و جهانی پر از تنهایی و انتهای داستانی که حدس زدنش چندان مشکل نیست :مرگ بر مزار یار
نظرات شما عزیزان: